39. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej i Prolog w Podolińcu

Prolog w Podolińcu i 6 premierowych koncertów w starosądeckich świątyniach od środy 5 lipca do niedzieli 9 lipca 2017. A wszystko pod hasłem „W sercu Europy”.

Gdzie bije serce Europy? Niełatwo obiektywnie odpowiedzieć na tak wieloznaczne pytanie. Z pewnością bije ono wyraziście tam, gdzie wywodząca się z wielowiekowej tradycji kultura wciąż jest siłą witalną kształtującą współczesność. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej stara się otwierać niewyczerpany skarbiec dóbr kultury minionych stuleci, aby czynić tradycję źródłem i podstawą ciągłości naszego europejskiego dziedzictwa, którego jesteśmy spadkobiercami i za które jesteśmy, może jak nigdy dotąd, odpowiedzialni. W tym sensie serce Europy bije w Starym Sączu, mieście położonym na środkowoeuropejskim szlaku wielowiekowej tradycji.

Ale sercem Europy jest również jej geograficzne centrum, dziś podzielone inaczej niż niegdyś, wciąż jednak silnie związane wspólną historią, na zawsze łączącą kilka krajów i ich nieodległe od siebie stolice. Historię kultury muzycznej tych krajów kształtowały królewskie i cesarskie zespoły, kapele biskupie i klasztorne, a nawet podróżujący wirtuozi. Ich repertuar śmiało przekraczał granice państw i jednoczył cały region wokół wspólnych prądów stylistycznych przy zachowaniu specyfiki każdego ośrodka.

Program 39. Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej przypomina i ożywia tę starą środkowoeuropejską tradycję muzyczną, przedstawiając utwory zachowane w kolekcjach czołowych i peryferyjnych, ale istotnych ośrodków Polski, Austrii, Czech, Słowacji i Węgier: Krakowa, Wiednia, Pragi, Kromieryża, Podolińca i Budapesztu. Muzyka sześciu stuleci zabrzmi w mistrzowskich, premierowych wykonaniach solistów i zespołów związanych z repertuarem stanowiącym podwaliny kultury naszego regionu. Zabrzmi w Starym Sączu, galicyjskim miasteczku, w którym od ponad siedmiuset lat chrześcijańskich korzeni Europy strzegą mury założonego przez św. Kingę klasztoru klarysek, gdzie zachowały się najstarsze zabytki muzyczne ziem polskich. Zabrzmi w sercu Europy.

Starosądeckie.info patronem medialnym Festiwalu.

Koncerty festiwalowe

niedziela 2 lipca, Podoliniec (SK), kościół parafialny, godz. 1900 – Prolog Festiwalu

Pietas et litterae: muzyka kolegium pijarskiego w Podolińcu

Capella Cracoviensis, dyr. Jan Tomasz Adamus

Ufundowany w roku 1642 przez Stanisława Lubomirskiego klasztor pijarów w Podolińcu szybko stał się znaczącym centrum nauki i kultury. Pijarzy, których jednym z głównych zadań jest edukacja młodzieży, założyli w Podolińcu kolegium, przy którym działała znacznych rozmiarów kapela muzyczna. Jej bogaty i różnorodny repertuar, w części zachowany do dziś w słowackich archiwach, zawiera zarówno utwory importowane z czołowych ośrodków centralnej Europy, jak i twórczość lokalnych kompozytorów, wśród których znajdowało się wielu słynnych w XVIII wieku muzyków. Wybór dzieł ze spuścizny podolinieckich zakonników zostanie bodaj po raz pierwszy we współczesnych czasach w miejscu, któremu niegdyś służył.

środa 5 lipca, Stary Sącz, kościół św. Elżbiety, godz. 1930 – inauguracja Festiwalu

Muzyka osiemnastowiecznej Pragi

Musica Florea (Czechy), kier. art. Marek Štryncl

Wielowątkowe życie muzyczne osiemnastowiecznej Pragi – wystawne utwory kościelne, wczesna symfonika rozbrzmiewająca podczas publicznych koncertów, a nawet coraz popularniejsza w tym czasie opera – zasługiwałoby na odrębny cykl koncertów. Żywa recepcja twórczości europejskiej splata się tu z zyskującą wyraźną indywidualność tradycją narodową, tworząc barwny obraz kultury tętniącej życiem stolicy. Muzyka tworzona w Czechach była szeroko znana w całej Europie środkowej, czego dowodem są choćby licznie zachowane pozycje tego repertuaru w polskich archiwach.  Wybór dzieł praskich kompozytorów z pierwszej połowy XVIII stulecia wprowadzi nas w barwny, ale wciąż mało znany świat muzyczny naszej części kontynentu.

czwartek 6 lipca, Stary Sącz, kościół Sióstr Klarysek, godz. 1930

Lutnia Bakfarka

István Győri (lutnia) i zespół Tercina (Węgry)

Valentin Bakfark był jednym z najsłynniejszych szesnastowiecznych lutnistów, Węgrem z pochodzenia, który znaczną część życia spędził na dworach polskich (w Krakowie wydał księgę swoich utworów), a podróżował po całej Europie. Jego wirtuozeria stała się w Polsce przysłowiowa, a sama postać Bakfarka jest jednym z licznych więzów łączących kultury obydwu krajów. Znaczną część twórczości kompozytora stanowią lutniowe opracowania utworów wokalnych, wyposażone przez twórcę w niezwykle kunsztowne i skomplikowane ornamenty. Muzyka ta z powodu swojej trudności rzadko gości w programach koncertów. Utwory Bakfarka w wykonaniu wybitnego lutnisty pojawią się w towarzystwie zespołowej muzyki instrumentalnej pochodzącej z szesnastowiecznych źródeł węgierskich.

piątek 7 lipca, Stary Sącz, kościół św. Elżbiety, godz. 1930

Muzyka na dworze biskupim w Kromieryżu

Hélène Schmitt – skrzypce (Francja), Jörg-Andreas Bötticher – klawesyn (Szwajcaria)

Bogata kolekcja muzykaliów zachowana w czeskim Kromieryżu pochodzi z czasów, kiedy miasto było siedzibą pochodzącego z Kłodzka biskupa Ołomuńca Carla Liechtensteina-Castelcorna (1624-95). Biskup utrzymywał jedną z najlepszych w tej części Europy kapel, dla której pozyskiwał repertuar z Salzburga, Wiednia i Rzymu. W interpretacji najwybitniejszych specjalistów zabrzmi wirtuozowski repertuar skrzypcowy i klawesynowy z tej kolekcji: muzyka Johanna Heinricha Schmelzera, Heinricha Ignaza von Bibera, Alessandra Pogliettiego i Georga Muffata, olśniewająca pomysłowością, oryginalnością i najwyższym stopniem wymagań stawianych wykonawcom.

sobota 8 lipca, Stary Sącz, kościół Sióstr Klarysek, godz. 1930

Z ksiąg Rorantystów wawelskich

Zespół Męski Gregorianum, dyr. Berenika Jozajtis

Kapela Rorantystów, ufundowana przez Zygmunta Starego, przez 250 lat uświetniała codzienną liturgię w katedrze wawelskiej. Bogactwo jej repertuaru, pozyskiwanego z różnych ośrodków Europy i komponowanego przez dyrygentów i członków kapeli, a zachowanego w postaci kilku zestawów ksiąg głosowych przechowywanych w archiwum kapituły katedralnej, dopiero w ostatnich latach doczekało się całościowej eksploracji. Zespół Gregorianum, który specjalizuje się w przywracaniu muzyce Rorantystów należnego jej miejsca we współczesnej kulturze, wykonuje w oryginalnej, dziewięcioosobowej obsadzie szerokie spektrum kompozycji z wawelskich źródeł, ukazując siłę tradycji muzycznej na przestrzeni wieków w tej niezwykłej instytucji.

sobota 8 lipca, Stary Sącz, kościół św. Elżbiety, godz. 2130

Minnesang średniowiecznej Austrii

Ensemble Unicorn, kier. art. Michael Posch

Jeden z najwybitniejszych zespołów europejskich specjalizujących się w wykonawstwie muzyki średniowiecznej zaprezentuje program złożony z trzynasto- i czternastowiecznych pieśni pochodzących z terenów Austrii. Były one tworzone przez szlachetnie urodzonych kompozytorów-poetów, „minnesingerów”, którzy śpiewali je sami z towarzyszeniem nadwornych instrumentalistów. Wyrafinowane teksty, opiewające dworską miłość przedstawianą w wyidealizowanej postaci, w połączeniu z pełną ekspresji muzyką, doskonale oddają atmosferę życia intelektualnego i artystycznego w arystokratycznych kręgach środkowej Europy.

niedziela 9 lipca, Stary Sącz, kościół św. Elżbiety, godz. 1930

Selva morale e spirituale

Harmonia Sacra, kier. art. Marcin Szelest

Wybór z bogatego zbioru muzyki sakralnej Claudia Moteverdiego Selva morale e spirituale w symboliczny sposób podsumowuje festiwal poświęcony muzyce Europy Środkowej. Kolekcja, wydana drukiem w Wenecji w roku 1641, została przez kompozytora dedykowana Eleonorze z rodu Gonzagów, małżonce panującego wówczas cesarza Ferdynanda II, władcy znacznej części tego regionu. Uważa się ją za swego rodzaju testament muzyczny ponad siedemdziesięcioletniego twórcy, który wywarł olbrzymi wpływ na styl muzyczny całej Europy, ale szczególnie na pozostające w orbicie silnych związków z Italią jej centrum. Koncert wpisuje się również w światowe obchody 450. rocznicy urodzin Monteverdiego.