Rusza obowiązkowy spis powszechny. Co warto wiedzieć?

1 kwietnia rozpoczął się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Uczestnictwo w nim jest obowiązkowe. Na jakie pytania będziemy musieli odpowiedzieć? Warto też wiedzieć, jak nie stać się ofiarą oszustów, którzy podając się za rachmistrza spisu, mogą próbować wyłudzić od nas poufne informacje.

– Poprzedni spis odbył się 10 lat temu, potrzebna jest więc aktualizacja zgromadzonej wtedy wiedzy. Dzięki zebranym informacjom będziemy ustalać kierunki rozwoju gospodarczego i społecznego tak, aby w zakresie polityki społecznej kreować programy, które będą odpowiadać w największym zakresie potrzebom społecznym – powiedziała wojewoda Ewa Leniart. – Uzyskamy widzę o tym, jak zmienia się społeczeństwo, czy nastąpił proces depopulacji, czy zmieniła się struktura wiekowa. Dowiemy się także, jaki jest stan materialny naszych gospodarstw domowych oraz poznamy strukturę zawodową mieszańców naszego regionu i kraju –  dodała.

Podstawową metodą NSP 2021 będzie spis internetowy, czyli samospis, przeprowadzany za pośrednictwem interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej GUS www.spis.gov.pl . Osoby, które nie będą mogły samodzielnie spisać się poprzez formularz internetowy (np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność), zostaną spisane za pomocą jednej z dwóch innych metod uzupełniających: wywiadu telefonicznego wspomaganego komputerowo lub wywiadu bezpośredniego przeprowadzonego przez rachmistrza spisowego. Będzie on rejestrował odpowiedzi osoby spisywanej na urządzeniu mobilnym.

– Na wypełnienie formularza przygotować musimy 15-20 minut. Dlatego zachęcamy Państwa do samopisu internetowego, aby nie czekać na telefon i wizytę rachmistrza spisowego, co zarówno Państwu, jak i rachmistrzom, zapewni bezpieczeństwo w trudnym czasie pandemii – podkreślił dyrektor Urzędu Statystycznego w Rzeszowie Marek Cierpiał-Wolan.

Dane NSP 2021 są zbierane metodami:

• samospisu internetowego przeprowadzanego za pośrednictwem interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej GUS spis.gov.pl – forma obowiązkowa
• wywiadu telefonicznego „Spis na żądanie” przeprowadzanego przez rachmistrza telefonicznego z respondentem, który zadzwoni na infolinię spisową i wybierze kanał „Spisz się przez telefon”
• wywiadu przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego pochodzącego z naboru realizowanego przez gminnych komisarzy spisowych z wykorzystaniem urządzenia mobilnego
• wywiadu telefonicznego przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego będącego pracownikiem służb statystyki publicznej.

Na początku każdy biorący udział w spisie zobowiązany będzie do podania swoich najważniejszych danych osobowych takich jak imię, nazwisko, płeć, data urodzenia i numer PESEL.

W następnej kolejności pytania dotyczyć będą adresu zamieszkania, tego jak długo mieszkamy pod tym adresem, a także czy adres ten jest stały, czy tymczasowy. Pytani będziemy również o wszystkie inne osoby, które razem z nami mieszkały pod wskazanym adresem 31 marca 2021 o godzinie 24.00, a także osoby, które były wówczas zameldowane pod tym adresem, lecz przebywały za granicą.

W dalszej części kwestionariusza znajdują się coraz bardziej szczegółowe pytania. Pytani będziemy o relacje rodzinne wszystkich mieszkańców w naszym miejscu zamieszkania (rodzice, małżonek lub partner/partnerka), status własnościowy mieszkania, jego powierzchnię, wiek, podłączone media, źródła ogrzewania.

Pojawią się również dość szczegółowe pytania dotyczące naszej osoby: o status cywilny, życie w nieformalnym związku, migracje, wykształcenie, narodowość, język, wyznanie, stan zdrowia oraz naszą aktywność zawodową.

Spis – czy trzeba odpowiadać na wszystkie pytania?

Udział w spisie powszechnym jest obowiązkowy, jednak nie na wszystkie zawarte w nim pytania trzeba udzielić odpowiedzi.

W niektórych przypadkach możliwe jest uniknięcie odpowiedzi poprzez zaznaczenie dostępnej opcji „Nie chcę odpowiadać na to pytanie”. Możliwość taka pojawia się m.in. w pytaniach o życie w nieformalnym związku, nasz stan zdrowia czy wyznanie.

– Pytania o wyznanie i wiarę, podobnie jak pytania o przynależność do mniejszości etnicznych nie są obowiązkowe. Natomiast jest to na pewno ciekawa charakterystyka społeczeństwa, w poprzednich spisach też takie pytania były zadawane – mówi prezes GUS. W całym spisie powszechnym są to jedyne pytania, na które respondent nie musi odpowiadać, jeżeli nie ma na to ochoty. Nawet odpowiadając na takie pytanie można mieć pewność, że taka odpowiedź nigdzie nie zostanie wykorzystana i upubliczniona. – Gwarantujemy tu pełną anonimowość – mówi prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

Celem NSP 2021 jest:

• zebranie informacji o liczbie ludności, jej terytorialnym rozmieszczeniu, strukturze demograficzno-społecznej i zawodowej, a także o społeczno-ekonomicznej charakterystyce gospodarstw domowych i rodzin oraz o ich zasobach i warunkach mieszkaniowych na wszystkich szczeblach podziału terytorialnego kraju: ogólnokrajowym, regionalnym i lokalnym;
• analiza zmian, jakie zaszły w procesach demograficzno-społecznych i ekonomicznych w zakresie: ludności, stanu mieszkań i budynków oraz gospodarstw domowych i rodzin w powiązaniu z warunkami mieszkaniowymi na przestrzeni lat 2011-2021;
• dostarczenie informacji w zakresie i terminach określonych przez Komisję Europejską;
• wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb innych niż EUROSTAT organizacji międzynarodowych (m.in.: FAO, OECD);
• aktualizacja operatu do różnotematycznych badań reprezentacyjnych prowadzonych na próbie gospodarstw domowych (w latach następnych).