40 jubileuszowy SFMD będzie wyjątkowy!

Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej ma w tym roku jubileuszową, 40 edycję. Był niegdyś estradą garstki zapaleńców próbujących wskrzesić zapomniane dzieła sprzed wieków, świadkiem rodzącego się w Polsce ruchu wykonawstwa muzyki dawnej na historycznych instrumentach. W Starym Sączu można usłyszeć utwory najbardziej znane i kompozycje wydobywane z zapomnianych przez stulecia rękopisów, wykonywane przez artystów polskich i zagranicznych na instrumentach dawnych i współczesnych.

Zapytaliśmy Wojciecha Knapika, dyrektora Centrum Kultury i Sztuki w Starym Sączu czym zaskoczy nas 40-jubileuszowy Festiwal? Jakiej muzycznej podróży możemy się spodziewać?
–Odpowiem z przekonaniem, że cały festiwal będzie wyjątkowy, bo to w swojej istocie naprawdę unikatowy festiwal. A to że trwa o tylu już lat to coś naprawdę wyjątkowego nie tylko w skali Polski ale i Europy i dowód olbrzymiej determinacji organizatorów, która ma miejsce tutaj w Starym Sączu od kilku już pokoleń. Większość zaplanowanych w tym roku koncertów, znowu (do czego przyzwyczaił nas już prof. Marcin Szelest) mieć będzie charakter bądź polskich premier albo wręcz prapremier we współczesnych nam czasach. Nie podejmuję się wskazać czy rekomendować jednego przeze mnie wybranego koncertu. Wskazówką dla publiczności może być wybór Polskiego Radia Program Drugi. Dwójka zdecydowała się na transmisję na ogólnopolskiej antenie koncertu inauguracyjnego czyli  „Hof-Compositeur Augusta III Sasa” – Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu zespołu Harmonia Sacra w rozbudowanym składzie oraz koncertu finałowego czyli dwuczęściowego oratorium o św. Kazimierzu autorstwa jednego z najważniejszych kompozytorów włoskich przełomu XVII i XVIII wieku Alessandro Scarlattiego, w wykonaniu Wrocławskiej Orkiestry Barokowej ze znakomitymi solistami.

Jak zmienił się Festiwal na przestrzeni tych 40 lat?

–Nie znam festiwalu sprzed dziesięcioleci, ale na to pytanie odpowiada książka „Wszystkie dobrodziejstwa. Historia Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej” pod redakcją Piotra Matwiejczuka, którą Centrum Kultury im. Ady Sari wydało z okazji 40-go Jubileuszu. Z jej lektury wyłania się obraz festiwalu ewoluującego, zmieniającego się, nie tylko wraz ze zmianą dyrektorów artystycznych, których było już pięciu. Zaczęło się od odkryć, których w klasztorze sióstr klarysek dokonali muzykolodzy z Mirosławem Perzem na czele. A więc najpierw był repertuar i próby jego odtworzenia jeszcze bez dbałości o styl w dzisiejszym rozumieniu, bez odpowiedniej wiedzy i bez historycznych instrumentów. Na archiwalnych zdjęciach z festiwalu widać muzyków w filharmonicznych frakach, którzy wykonują repertuar renesansowy czy barokowych na współczesnych instrumentach. To dziś zjawisko bardzo rzadkie, wręcz niespotykane. Potem dopiero nadszedł czas eksplorowania źródeł historycznych i próby odtwarzania dawnych technik śpiewu i gry. W kolejnym etapie poszerzeniu uległo pojęcia muzyka dawna (o XIX w) i nastał okres poszukiwań tego co autentyczne i archaiczne. Równocześnie dokonywała się rewolucja w instrumentarium, bowiem instrumenty historyczne zarówno oryginały jak wierne kopie na trwałe wyparły instrumenty współczesne ze starosądeckiego festiwalu. Z perspektywy widać  jak na dłoni, że niektóre wybory repertuarowe były i ciągle są… wprost znakomite. Widać to studiując programy kolejnych festiwali. Historia festiwalu jest przebogata i pasjonująca. W historii starosądeckiego festiwalu jak w soczewce obijają się trendy światowe wykonawstwa historycznego. Festiwal starosądecki kiedyś był jedyny w Polsce. Z czasem zyskał licznych naśladowców. Zarówno ta świeżo wydana z okazji jubileuszu monografia jak i konferencja jubileuszowa zaplanowana na 13 lipca z udziałem wszystkich dotychczasowych dyrektorów artystycznych oraz wybitnych krytyków i muzykologów, która odbędzie się w starosądeckim Sokole spróbują podsumować tę ewolucję i rolę starosądeckiego festiwalu dla kultury polskiej. Serdecznie zachęcam zarówno do sięgnięcia po książkę, jak i do udziału w jubileuszowej konferencji wszystkich sympatyków festiwalu.