Kultura, Z ostatniej chwili

Nagrobki na Starym Cmentarzu w Nowym Sączu znajdą się na liście zabytków

Opublikowano: 21 stycznia, 2022 o 10:08 am   /   przez   /   komentarze (0)

Nagrobki na Starym Cmentarzu w Nowym Sączu będą pod ochroną konserwatorską! Parafia Św. Kazimierza złożyła w sądeckiej delegaturze Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wniosek o wpis pomników do rejestru zabytków. To kolejny etap akcji „Ocalmy Starym Cmentarz” zapoczątkowanej przez Fundację Nowe Kierunki. Gdy nagrobki znajdą się na liście, Fundacja, wspólnie z parafią, będzie mogła starać się o dotacje na odnowienie XIX-wiecznych pomników. Cała procedura wpisu potrwa maksymalnie pół roku.

Przypomnijmy: Stary Cmentarz został założony w 1785 roku i służył mieszkańcom miasta przez ponad sto lat. Rozciągał się od obecnej ulicy Jagiellońskiej w kierunku ulicy Długosza. Miejsce spoczynku znaleźli tam m.in. konfederaci barscy, powstańcy listopadowi i styczniowi, a także burmistrzowie Nowego Sącza. W XX wieku nekropolia była sukcesywnie zmniejszana na potrzeby rozbudowy miasta, a nagrobki przenoszono w pobliże kaplicy. Do naszych czasów zachowało się kilkadziesiąt pomników. W ciągu ostatnich lat kilkakrotnie podejmowano temat konieczności odnowienia nagrobków i ocalenia pamięci o wybitnych sądeczanach. Te próby kończyły się jednak fiaskiem, a parafii św. Kazimierza, która jest właścicielem terenu, nie było stać na sfinansowanie prac. Jesienią 2020 roku temat powrócił dzięki Fundacji Nowe Kierunki, która rozpoczęła akcję „Ocalmy Stary Cmentarz”.

Nie mogliśmy patrzeć, jak te nagrobki niszczeją i ginie pamięć o sądeczanach, którzy w XVIII i XIX wieku tworzyli nasze miasto i tam spoczęli. Byliśmy oburzeni faktem, że wiele osób nie szanuje tego miejsca i traktuje cmentarz jak wysypisko śmieci, miejsce spotkań i picia alkoholu – mówi Bartosz Niemiec, inicjator akcji.

W pierwszej kolejności wolontariusze postanowili regularnie sprzątać teren cmentarza. Odbyły się już trzy takie wydarzenia i za każdym razem aktywiści zbierali po kilkanaście worków  śmieci. Wśród znalezionych rzeczy dominowały puszki i butelki, ale także zdarzała się bielizna, czy części samochodowe. Wolontariusze postanowili także zapalać znicze 1 listopada na grobach sądeczan, by przypominać mieszkańcom miasta, że teren wokół kaplicy przy ulicy Jagiellońskiej to cmentarz. W listopadzie 2020 roku ruszyła internetowa zbiórka pieniędzy na odnowienie nagrobków, a rok później odbyła się kwesta na terenie cmentarza. Do tej pory zebrano ponad 13 tysięcy złotych.

Odnowienie nagrobków to jednak bardzo kosztowna sprawa i bez zewnętrznego wsparcia nie ma możliwości, by zadbać o wszystkie pomniki. Aby pozyskać dotację na ten cel, nagrobki muszą znajdować się na liście zabytków, co z kolei musi poprzedzić przygotowanie programów konserwatorskich dla każdego z nich. Dokument ten został sporządzony przez Konserwatora Dzieł Sztuki. Jest w nim określany stan nagrobka, materiał z jakiego został wykonany i prace jakie są konieczne do wykonania, by go odnowić. Na przygotowanie dokumentacji zdobyliśmy 8 tysięcy złotych dotacji z Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie z konkursu „Ochrona Zabytków Małopolski”. Konieczne było też dołożenie prawie 6 tysięcy złotych, które zdobyliśmy od sponsorów – przypomina Bartosz Niemiec.

Fundacja Nowe Kierunki zleciła opracowanie dokumentacji Adamowi Janczemu – konserwatorowi dzieł sztuki. Stało się to w połowie 2021 roku. Programy dla 45 nagrobków już powstały i dzięki temu było możliwe rozpoczęcie procedury wpisu nagrobków do rejestru zabytków. Adam Janczy pomógł parafii św. Kazimierza przegotować odpowiedni wniosek, który został złożony do sądeckiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w styczniu 2022 roku. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem – w połowie roku pomniki znajdą się na liście zabytków. To otworzy drogę do pozyskiwania dotacji na renowację poszczególnych nagrobków z Urzędu Marszałkowskiego, czy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Będziemy śledzić informacje o konkursach. Być może w tym roku uda nam się złożyć wniosek. Dotychczas zebrane pieniądze przeznaczymy na renowację pierwszego nagrobka. Stan pomników z każdym miesiącem jest coraz gorszy i to ostatni moment, by je uratować. Pamięć o naszej historii i o  zmarłych to nasz obowiązek – podkreśla Bartosz Niemiec.

Osoby, które chcą wesprzeć akcję mogą wpłacać datki na portalu https://zrzutka.pl/akjtvw

Więcej informacji o akcji można też znaleźć na stronie https://ocalmystarycmentarz.pl/

– – – – – – – – – –

Komentarze

Partnerzy

herb 112092751_901790209899742_1325318935_n  
"